Het is de aanloop naar Valentijn. Een poëzietijdschrift interviewt me over ‘mijn liefde voor taal’. Ik krijg de nogal Proustiaanse vraag voorgeschoteld of er een woord is waar ik een hekel aan heb. Ik zeg zonder aarzelen: transparantie. Verbaasd wenkbrauwengefrons van de vraagsteller die me vriendelijk verzoekt uit te leggen waarom. Kort door de bocht: omdat transparantie het tegenovergestelde doet van wat het pretendeert. Het zou eigenlijk feitelijk vertrouwen moeten wekken maar het doet dikwijls het omgekeerde, het creëert wantrouwen. Toch pleit menig vertrouwensexpert er vurig voor en het is intussen wellicht het meest voorgeschreven recept voor leiderschap en goed bestuur: ‘Wees transparant! Het is een cruciaal ingrediënt om corruptie te vermijden, vrijheid van informatie te garanderen en in die zin een hoeksteen van onze democratie. Als je transparant bent, open communiceert en geheimen weert, versterk je het vertrouwen en daar heeft deze tijd meer dan ooit nood aan.’ Natuurlijk kan transparantie helpen om speculatie, verborgen agenda’s, achterdocht en soms zelfs paranoia te ontzenuwen. Heldere regels, procedures, open communicatie en goed leiderschap kunnen vertrouwen helpen wekken. Maar de transparantiemantra heeft ook een bijzonder duister ander kantje. Zowel op de werkvloer als privé voelen mensen zich gedwongen om ‘constant transparant’ te zijn en elke scheet in een fles voortdurend aan anderen te etaleren. Dit sociaal opgelegde exhibitionisme leidt tot fake relaties waar mensen zich verschuilen achter maskers van perfectie. Bovendien krijgen ze het gevoel dat al die audits, accreditaties en evaluatiesystemen die zogezegd dienen om hun werk en dienstverlening ‘transparant’ te maken in feite alleen maar controlemechanismen zijn die enkel hun fouten en tekortkomingen moeten opsporen. Dat plus de permanente druk om non stop zichtbaar te zijn zorgt ervoor dat mensen juist op zoek gaan naar plekken en strategieën om zichzelf te verbergen: kat-en muis spelen, iets op een andere boekhouding inschrijven, buiten de muren overleggen, onder de radar blijven. Doorgedreven transparantierituelen zetten paradoxaal genoeg net aan tot on-transparant gedrag.
Vertrouwen begint juist wanneer je durft rekenen op iets dat niet transparant is, op iemand die je niet kent. Vertrouwen gaat ervan uit dat iemand wel doet wat hij zegt, ook al kan je dat niet controleren. Het gaat om het lef om blind te koersen, soms létterlijk zonder te kijken. Transparantie is als hardcore porno: overdreven open en bloot en niks nog aan de verbeelding overlaten. Vertrouwen is geheimzinniger en mysterieuzer maar daarom ook magischer en sensueler. Als ik moet kiezen tussen fifty shades of grey en een bedscène van Ian Mac Ewan, dan is mijn keuze rap gemaakt.
Liefde is niet ‘geen geheimen hebben voor elkaar.’
Liefde is elkaar geheimen toevertrouwen.
Liefde is niet de glamour van feilloze perfectie.
Liefde is een zerkwoord: je moet er een beetje aan doodgaan.
Wens jullie uit de grond van mijn hart een vurige & vertrouwvolle Valentijn.
[ilse]
