Op 3 oktober staat burgerschapsvorming centraal in de Rond De Tafel bijeenkomst met Rob Bartels. Rob Bartels deed onderzoek naar de rol van filosoferen bij burgerschapsvorming en schreef er een proefschrift* over. In de aanloop naar 3 oktober sprak Christianne Verheugd met hem en schreef n.a.v. dat gesprek dit artikel. Hoe kijkt Rob Bartels aan tegen de rol van filosoferen bij burgerschapsvorming?

Rond de Tafel met Rob Bartels: de rol van filosoferen bij burgerschapsvorming

Burgerschapsvorming neemt in curriculum.nu een voorname plaats in. Dat vindt Rob Bartels verheugend. Hoewel kritisch denken en dialoog voor burgerschapsvorming essentieel zijn, ontbreekt in de plannen het woord filosoferen. En als hij kijkt naar de huidige praktijk van Filosoferen met kinderen, dan is er nog wel wat verbetering mogelijk om kinderen voor te bereiden op die democratie. Zeker in deze tijden van nepnieuws. Op 3 oktober is hij te gast bij de Rond de Tafel bijeenkomst van het CKN.

Het is natuurlijk een goede zaak dat burgerschapsvorming een veel belangrijker aandeel gaat krijgen in het onderwijs. Vervolgens is de vraag hoe je dat  onderwijs vorm kunt geven. Filosoferen met kinderen lijkt bij uitstek een onderwijspraktijk die zich leent om democratische vorming te bewerkstelligen.

De oorsprong van de praktijk van filosoferen met kinderen ligt eind jaren ’60 in Amerika. In het verzet van burgers tegen de oorlog in Vietnam zag Lipman dat mensen niet in staat waren om met elkaar te communiceren en argumenteren. Om hier voor de toekomst verandering in te brengen wilde Lipman in het onderwijs beginnen. Zo werden de eerste schreden gezet op de weg van het filosoferen met kinderen en jongeren.

In Nederland is kinderfilosofie nog steeds groeiende, maar om echt bij te dragen aan die democratische vorming is nog wel wat verbetering mogelijk, zo vindt Bartels. In zijn proefschrift “Democratie leren door filosoferen” onderzocht hij de bestaande praktijken. De bijdrage die kinderfilosofie levert aan het vermogen en de bereidheid tot dialoog, en het kunnen en willen omgaan met verschillen –twee zaken die bijdragen aan dat democratisch vorming- toont hij duidelijk aan. Maar een derde voorwaarde, het ontwikkelen van kritisch denk en oordeelsvermogen, blijft achter. Bartels is van mening dat de praktijk op dit punt nog wel wat aangescherpt kan worden. Er kunnen meer prikkelende vragen worden gesteld. Leraren lijken nu vaak tevreden als iedereen een mening vormt en durft te uiten. Maar, zegt Bartels: “Met kinderfilosofie wil je dat kinderen de werkelijkheid waarin we leven leren begrijpen door middel van het denken Het gaat er niet om dat ze een mening hebben en uiten, het gaat erom die gezamenlijk te onderzoeken.”

Curriculum.nu zet echter vooral in op dialogische vaardigheden. Ook kritische denken komt bij hen aan bod, maar hoe dat vorm moet worden gegeven in het onderwijs moet nog verder uitgewerkt worden. Rob Bartels is ervan overtuigd dat kinderfilosofie, met de daarbij behorende “community of enquiry” en kritische vragen, de juiste manier kan zijn om burgerschapsonderwijs handen en voeten te geven. Tijdens deze Rond de Tafel bijeenkomst zal hij hier dieper op ingaan.  En hij zal handvatten geven voor de praktijk: hoe kun je alle drie die onderdelen aan bod laten komen in de klas?

Informatie toegevoegd door redactie CKN:

• Rob Bartels is al jaren actief in het onderwijs. Over de rol van filosoferen bij burgerschapsvorming deed hij onderzoek en schreef er het proefschrift “Democratie leren door filosoferen” over.

Meer informatie over Rob Bartels vind je o.a. op deze website.