Home » Inspiratie » Over de relevantie van kinderfilosofie

Over de relevantie van kinderfilosofie

Mensen in onderzoekende, creatieve en/of denkende beroepen vertellen

Filosoferen bevindt zich in een voortdurende wisselwerking met inspiratie: op ideeën gebracht worden door iets te zien, te horen, te doen….dan daarover gedachten vormen die op hun beurt anderen inspireren tot iets maken, ondernemen of verder denken.

Maar ik, Doenja, kinderfilosoof, ervaar rond het filosoferen met kinderen en jongeren (FmKJ) ook veel strategisch, praktisch denken: hoe spelen we de kinderfilosofie meer in de kijker? Hoe kunnen we misschien meeliften op de golf van het verplichte burgerschapsonderwijs? Helemaal niets mis mee, en zeker nuttig…en toch krijg ik het er soms benauwd van. Van denken over meetbaarheid en aantoonbaarheid van het nut van ons vak. Want daar zit volgens mij niet de kracht van wat wij doen. Daar zit geen avontuur, niet dat onverwachte poëtische beeld dat al associërende zomaar verschijnt, geen vrije denkruimte en verbeeldingskracht.

Toch wil ook ik graag de relevantie van FmKJ aantonen, maar via een andere weg. Een manier die beter bij mij past en mij extra zin geeft om nog meer in actie te komen. Dus, vanuit mijn eigen behoefte aan vrijheid en inspiratie, aan dáár waar de golven bruisen en breken, daar waar het onberekenbaar is, licht en donker tegelijk, waar het giert, bonkt en draait…ga ik mijn licht opsteken bij mensen die zich bezighouden met kunst, wetenschap en andere beroepen waarbij onderzoeken, denken en creativiteit een rol spelen. Bij mensen die zich op hun beurt laten inspireren om tot hun werk te komen, en vervolgens inspiratie doorgeven aan anderen.


1. Joris Laarman

De aftrap is aan Joris Laarman. Hij werkt op het snijvlak van kunst, design en technologie in het ‘Joris Laarman Lab’ (www.jorislaarman.com), waar hij samenwerkt en uitvindt met collega’s van verschillende disciplines. Hij exposeert over de hele wereld en zijn werk is opgenomen in verschillende vaste collecties.


In deze aflevering is het woord aan: Judith Nab Het oeuvre van Judith Nab producties is een ode aan het onbekende en de verbeelding. Vandaar dat Nab zich ook in haar kunstenaarschap niet wil vastleggen: samen met componist Simone Giacomini, filmmaker Tessa Janssen en geluidsman en uitvinder Han de Jonge maken zij theatrale installaties, vaak bestaande uit ruimtes met sterke atmosferen waarin de toeschouwer wordt ondergedompeld. De projecten, voor kinderen en volwassenen, variëren van grootschalige internationale opdrachten, tot kleinschalige werken.

Geschreven door:

- Stimuleren van de filosofische, onderzoekende houding als levenshouding

- Versterken en aanscherpen van denkvermogen en denkvaardigheid

- Leren met gedachten te spelen, lenigheid en humor in ons denkproces

- Autonomie en vrijheid ontwikkelen in het denken en spreken

- Met respect en in verbondenheid met elkaar de fenomenen, wonderlijkheden en diversiteit van onze planeet beschouwen

Vroeger als kind was ik, Doenja Heemsbergen (Denkkrachtcentrale), een soort ontheemde kleine filosoof. Ik barstte van de vragen, ging er in kopje onder, want durfde ze nergens te stellen. Niet thuis, niet op school, nergens. Ik was bang een dom figuur te slaan omdat ik voor mijn gevoel nergens écht antwoord op wist. Andere kinderen stelden dat soort vragen evenmin; ik dacht dat zij het misschien allemaal vanzelf wel begrepen. Eén grote misvatting! Later pas snapte ik dat ik rondliep met filosofische vragen en eigenlijk al heel genuanceerd dacht. Maar wanneer daarvoor geen duidelijke gemeenschappelijke denkplaats wordt gemaakt en je in schoolcontext vooral bezig bent met zoeken naar de juiste antwoorden, dan kom je daar niet snel achter. Zo worden kinderen onnodig een beetje ‘existentieel eenzaam’. En verliezen vaak hun oorspronkelijke creatieve denken. Er is mij dus veel aan gelegen ervoor te zorgen dat kinderen zich niet alleen hoeven te voelen in hun denken, en hun nieuwsgierige onderzoekendheid behouden. Naast de vijf bovengenoemde speerpunten, zijn dat belangrijke drijfveren om dit verschrikkelijk leuke en boeiende werk te willen doen.

Die onderzoekende, van nature filosofische houding heb ik altijd gehouden. Achteraf kan ik zien dat ik alles waarmee ik ben bezig geweest, altijd vanuit die natuur heb gedaan. Ik heb verschillende leuke dingen gedaan op het gebied van theater, psychologie gestudeerd, met veel passie bij Vluchtelingenwerk gewerkt. Om deze wisselende bezigheden mogelijk te maken, heb ik tegelijkertijd als vaste basis bij Stichting Melkweg (cultureel centrum en poppodium) gewerkt en doe dat nu nog steeds. Ten slotte, toen ik een dochter kreeg en het onderwijs op een nieuwe manier terug in beeld kwam, heb ik me op het filosoferen met kinderen gestort. Ik deed daartoe de beroepsopleiding FMKJ bij de ISVW (internationale school voor wijsbegeerte).

In alle dingen die ik heb gedaan, zijn verschillende aspecten van mij tot hun recht gekomen, maar in FMKJ komen ze allemaal samen: mijn liefde voor denken, taal, communicatie, maatschappelijke kwesties, onderwijs, cultuur en alles wat de mens (en dier trouwens ook!) beweegt.

FMKJ is mijn manier om maatschappelijk bewogen bezig te kunnen zijn, het onderwijs (mijn inziens) nog relevanter te maken. En, met veel oog voor het belang van kinderen, te gaan staan voor wat ik van wezenlijke waarde vind. Daartoe geef ik workshops, lessen op school en schrijf ik stukjes over kwesties in het werkveld.


Meer artikelen uit dit dossier:
Share This