Filosoferen in de klas geeft je ideeën voor een les over de digitale samenleving. Lees hieronder hoe je dat zou kunnen aanpakken.
Filosoferen over de digitale samenleving
Vragen voor een filosofisch gesprek met 7eof 8egroepers (PO)
Ook kinderen zijn onlosmakelijk verbonden met de toenemende digitalisering van de samenleving. Op jonge leeftijd al in het bezit van een smartphone of iPad, meedoen aan online spelletjes, met het grootste gemak eten en drinken bestellen via een terminal in de McDonalds of de weg weten op de digitale tv en apps als Netflix. Zij groeien spelenderwijs op met de interactie die steeds vaker verweven is met het gebruik van de apps. Meer bewustwording over wat dit voor henzelf betekent en de ethiek in relatie tot technologie is op deze leeftijd dan ook al actueel. Hieronder een aantal thema’s met vragen om het gesprek aan te gaan met de klas of groepjes leerlingen. Het doel is een bijdrage te leveren aan het ontwikkelen van een moreel kompas in relatie tot technologische ontwikkelingen.
Voordat je in gesprek gaat
Je bent van plan om een filosofisch gesprek te voeren met kinderen uit groep 7 of 8. Dit gesprek valt of staat met:
- De interesse van jouw leerlingen in het onderwerp. Onderstaande vragen hebben het doel te prikkelen, prikkelt het niet (genoeg)? Probeer dan een andere vraag.
- Ook jouw eigen houding is van belang. Zie het gesprek als een gezamenlijk onderzoek:
- er is geen goed of fout antwoord,
- je weet het antwoord zelf ook niet,
- maar je bent wel geïnteresseerd in het (gezamenlijk) beantwoorden van de vraag.
- Om hierachter te komen en een antwoord te kunnen geven, moeten jouw leerlingen en jij bij jezelf te rade gaan.
3 x een thema met extra vragen
Kun je van een robot een burger maken?
[Tip! Lees eerst dit artikel met de klas:]
Is een robot een soort mens? Kan een robot iets uit zichzelf? Kun je robots mee laten doen met een voetbalwedstrijd? Heeft een robot een gezicht met ogen nodig? Hebben robots humor? Is er iets dat een mens wel kan, maar een robot niet? En andersom? Kan jouw juf of meester vervangen worden door een robot? Waarom wel? Waarom niet? Zou je het leuk vinden om altijd les te krijgen van een robot? Waarom wel? Waarom niet? Kun je je voorstellen dat we in de toekomst robots gemaakt zullen worden die precies hetzelfde zijn als mensen? Of is er iets aan de mens wat een robot nooit kan hebben? En wat is dat dan? Vind jij dat er verschil is tussen mensen en robots?
Kun je je telefoon of laptop vertrouwen?
Kun je alle apparaten vertrouwen? Is vertrouwen in jouw telefoon anders dan vertrouwen in je ouders, vrienden of leraar? Kun je 3 dingen noemen die jouw apparaat van jou weet? Is het een goede ontwikkeling als jouw telefoon, PlayStation of iPad veel van jou weet? Waarom wel? Waarom niet? Brengen mobiele telefoons jou schade toe? Hoe dan? Zou je zonder apparaten kunnen leven? Waarom wel? Waarom niet?
Helpt technologie de wereld verder?
Helpt technologie jou verder? En jouw telefoon? Bestaat er wel zoiets als ‘kunstmatige’ intelligentie? Is er verschil met ‘gewone’ intelligentie? Welke verschillen kun je bedenken? Als we apparaten slim kunnen maken met kunstmatige intelligentie (AI), kunnen we dat dan ook met dieren? Zijn alle beroepen vervangbaar door slimme apparaten of robots? Welke wel? Welke niet? Als apparaten alles kunnen weten, wat kunnen ze daar dan mee doen? Noem 1 positief gevolg en 1 negatief gevolg. Kunnen mensen apparaten programmeren om te voorkomen dat er slechte dingen gebeuren? Wat moeten apparaten nooit mogen? Kunnen we alles overlaten aan apparaten en machines als deze steeds slimmer worden? Wat kunnen we wel overlaten aan apparaten en machines en wat niet?
Socrates
De filosoof Socrates ging ervan uit dat je bij dit soort vragen de antwoorden kunt vinden in jezelf. Waarschijnlijk vinden jullie verschillende antwoorden, vanuit een andere kijk op de wereld. Onderzoek van daaruit verder waarom je iets vindt en wat je vindt van de andere antwoorden. Ben je het ergens helemaal niet mee eens? Dan gaat het er niet om de ander te overtuigen van jouw gelijk, maar om het onderzoek naar de achterliggende reden.
Filosoferen in de klas wenst je veel plezier met filosoferen!
Informatie toegevoegd door de redactie van het CKN:
Meer informatie over Marianne Scheeper kun je vinden op www.filosoferenindeklas.nl. Marianne filosofeert al jaren in de klas en heeft bijzondere belangstelling voor en ervaring in “de digitale samenleving”. Op dit moment studeert zij af aan de Hogeschool voor Toegepaste Filosofie.