Het was spannend, maar op 13 november kon CKN eindelijk de Masterclass “Filosofisch Strijden” doorgaan op de Internationale School Voor Wijsbegeerte. Een verslag van een inspirerende en motiverende dag (en nacht!):
Het persoonlijke verhaal van CKN-redacteur Léon van der Sande had niet meer aanknopingspunten kunnen hebben met de onderwerpen van de dag. Daarom opende deze student filosofie, vechtkunstenaar en stagiair bij Rotterdam Vakmanstad de dag.
Pablo Muruzàbal Lamberti* nam ons daarna mee naar de wereld van 
strijd en wijsbegeerte bij de Oude Grieken. Lamberti verknoopt de bakermat van de westerse filosofie met de Japanse krijgskunst en de filosofie van Bushido, de weg van de krijger. Door de basisprincipes van deze twee werelden naast elkaar te leggen, wordt duidelijk wat West hier met Oost verbindt en andersom.
Filosofie vereist, net als het krijgskunstenaarschap, een levenshouding. Vragen, denkfouten, ontberingen en vijanden zullen er altijd zijn. Wijsheid is daarom niet iets wat je bereikt, maar waarnaar je slechts kunt streven. Wijsheid ervaar je volgens Socrates, de Stoa en het Japanse zenboeddhisme door voortdurend mentaal en fysiek onderzoek naar de vraag hoe je je tot de obstakels in het leven verhoudt.
Henk Oosterling nam ons mee op de weg die je in het onderwijs moet gaan om kinderen zichzelf te leren kennen binnen het sociale, economische en
ecologische weefsel waarin het opgroeit. Oosterling past het Japanse vorm-principe van vouwen, knopen, of plooien toe op de tussenruimte in die weefsels van mensen en objecten. We moeten ons ervan bewust zijn dat de vorming van die tussenruimte op alles en iedereen effect heeft.
Strijden gaat over het verzet dat je pleegt als dit effect voor jou niet goed is. De strijd is hier volgens Oosterling echter niet het gevecht dat winnaars en verliezers voortbrengt. Het gaat juist om het strijden ter voorkóming van een gevecht. Dit betekent dat we in de ruimte tussen ons en de dingen de juiste dynamiek moeten vinden om onszelf en elkaar te bewegen om het goede voor het geheel te doen.
Omdat alles met elkaar in verbinding staat, kunnen individuen op micro-, meso- en macroniveau invloed uitoefenen. Begrijpen hoe je met zorg voor het sociale, het fysieke en het emotionele kunt bijdragen aan de samenleving, is wat we kinderen moeten leren.
Daarop haakte Aetzel Grifioen aan. Hij ontwikkelt de leerlijnen van het onderwijsproject Rotterdam Vakmanstad. Het project is in alles een voorbeeld
van een idee dat mensen in beweging brengt en inmiddels zo goed werkt dat kinderen, ouders, scholen, de buurt, bedrijven, culturele instellingen en de gemeente een sterk netwerk vormen.
Kinderen krijgen op school en na schooltijd een programma aangeboden waar ze leren hoe zij zichzelf en hun omgeving gezond kunnen maken en houden. Kinderen oefenen met vechtsport (judo/ aikido), koken, tuinieren, techniek, cultuur en denken (filosoferen). Deze vakken zijn onderdeel van duurzaam onderwijs, waarbij kinderen zichzelf, elkaar en hun omgeving op fysiek, emotioneel en sociaal vlak versterken.
Het goede doen is een dagelijkse strijd voor de docenten van Rotterdam Vakmanstad. Het programma wordt toegevoegd aan scholen waar de problemen groot zijn. Dat gaat niet overal even soepel. Bovendien is het huidige onderwijssysteem niet meer toereikend voor de huidige generatie. Eigenlijk is Rotterdam Vakmanstad een prachtige, goed werkende pleister die continu geplakt moet worden.
Er ontstond na een dag geconcentreerd luisteren, een energiek gesprek over hoe dit programma via een andere weg het onderwijs in deze wijken zou kunnen komen. Eén optie is dat op de Rotterdamse Pabo’s het programma aan afstuderende leerkrachten aangeboden wordt. Via de Pabo’s leerkrachten opleiden voor duurzaam onderwijs is wellicht duurzamer dan de strijd die Vakmanstad leveren kan.
De overweldigende lezingen, de reacties op deze masterclass en de magere resultaten van Glasgow COP 26, zette Pabo-docent Rudolf Kampers (Thomas Moore Hogeschool) ertoe om diep in de nacht zijn directie een mail te sturen:
“Het gebeurt zelden dat ik ergens wakker van lig, én de stap naar mijn PC maak om een mail te schrijven en te versturen. […]
Gisteravond kwam ik vol energie thuis van de masterclass ‘Filosofisch strijden’ op de Internationale School voor de Wijsbegeerte in Leusden, georganiseerd door Centrum Kinderfilosofie Nederland.
Gedurende de dag werden er drie zeer inspirerende lezingen verzorgd door de volgende drie gastsprekers […]
Tijdens de masterclass stond tot drie keer toe de vraag centraal waarom Nederlandse Pabo’s zo weinig verantwoordelijkheid nemen als het gaat om ecowijsheid en mediawijsheid in het curriculum.
Volgens mij nemen wij als TMH/TMA wél onze verantwoordelijkheid, maar kan dat een stuk beter, vandaar dat ik ingegaan ben op het vrijblijvende aanbod van Henk Oosterling om onze opleidingslijn Wereldwijsheid eens kritisch onder de loep te nemen.
Toen mijn jochies op bed lagen, keek ik nog even naar Nieuwsuur, waarin met grafieken glashelder werd uitgelegd waarom onze (wereld-)leiders afgelopen weken tekort zijn geschoten in Glasgow.
Mijn voorstel is om Henk en Aetzel op korte termijn uit te nodigen om ze in de gelegenheid te stellen toe te lichten hoe zij denken onze opleidingslijn Wereldwijsheid te kunnen verrijken.
Wij kunnen melden dat Rudolfs voorstel een positief gevolg krijgt! Een prachtig voorbeeld van de samenwerkingen die kunnen ontstaan als je mensen samenbrengt!
CKN denkt erover na de sprekers en de inhouden van deze Masterclass uitgebreider en in een ruimere setting te presenteren. Houdt de CKN-nieuwsbrief in de gaten!
*Lees hier de bespreking van Strijdvaardig leven, het boek van spreker Pablo Lamberti.
*Waarom staat Lamberti’s boek op een ereplek in een boekenkast naast Brief aan de koning van Tonke Dragt? Lees hier de beschouwing op Strijdvaardig leven van Ilse Daems.
*Luister hier naar de podcast met Henk Oosterling over Ecosofie.
