Een paar weken geleden hoorde ik mijzelf een beetje geëmotioneerd stamelen: “Er zijn in een werkomgeving nog niet eerder zoveel lieve gebaren op mij afgekomen….wat een cadeau!”.
Lieve gebaren, zijn dat cadeaus? In dit geval bestonden die lieve gebaren uit een geschreven kaartje, een traktatie en woorden van dank. Zomaar, ineens, van verschillende personen. Het zette mij aan het denken. Wanneer is iets een cadeau? Als je het als zodanig ervaart? Is een cadeau een ervaring? Of moet het een tastbaar iets zijn? Het zou waarschijnlijk erg helpen om hierover een filosofisch gesprek te houden!
Bij gebrek aan kinderen om onmiddellijk een boom mee op te zetten, gingen mijn hersens met elkaar in gesprek en hun gedachten waaierden wijd uiteen:
- Iets kan de vorm van een cadeau aannemen, maar is soms eigenlijk verhulde omkoperij
- Of vleierij
- Een cadeaugever verwacht vaak iets terug: voor wat hoort wat
- De cadeaugever kan ook een claim leggen met zijn gift: ik ben lief voor jou, nu moet je mij aardig vinden
Met andere woorden: veel cadeaus worden niet belangeloos maar juist met bepaalde verwachtingen gegeven.
Ik betrapte me erop dat ik geneigd ben iets wat gegeven wordt alleen als cadeau te beschouwen als dit volkomen belangeloos gedaan wordt. Zodra een gift (is dat hetzelfde?) een bijbedoeling heeft, voelt dit niet langer als een cadeau. Maar is dat zo? Of is dat slechts mijn invulling, gebaseerd op mijn wens dat dit zo is?
Er zit niets anders op dan maar weer eens naar mijn woordenboek te grijpen. Nou, dat gaat lekker: het woordenboek verwijst bij cadeau naar het woord geschenk, maar eenmaal daar aangekomen verwijst het verder naar gift, gave. Bij gave word ik terugverwezen naar gift en krijg ik aalmoes erbij cadeau (maar een aalmoes vind ik iets anders, een subcategorie van gift die met armoede van doen heeft). Vervolgens blijft, tijdens het bladeren, mijn oog even hangen op gladjanus, hetgeen ik een erg geestig woord vind, maar dit terzijde. Eenmaal aangekomen bij gift springen we weer terug naar geschenk. Het woord wordt dus alleen verklaard met zijn eigen (vermeende) synoniemen. Wel staat er ook nog bij het geven.
Op naar geven dan maar. Na betekenissen zoals aanreiken, bezorgen, verschaffen, kom ik bij schenken: verlenen als een gunst, verlenen als een weldaad. Is een geschenk dan een gunst of een weldaad? Bij het woord geschenk stond dat niet vermeld.
Vergis ik mij, of hebben de lexicografen moeite met het omschrijven van het fenomeen cadeau? Of zijn ze wat slordig geweest en hebben ze in het geheel niet in de gaten dat ze mij op deze manier in een cirkeltje laten zwemmen?
Inmiddels spring ik in mijn hoofd naar “De vijf talen van de liefde” van Gary Chapman. Hij zet uiteen hoe hij vindt dat uitingen van liefde via vijf verschillende wegen gaan, en dat de één liefde op een andere manier ontvangt en/of geeft dan de ander. En dat als je dit niet weet van elkaar, het tot miscommunicatie en mismatches kan leiden.
Eén van de liefdestalen zou zijn het geven van cadeaus. Ik weet nog dat ik dit, toen ik het voor het eerst las, grappig en verrassend vond. Want ik geloof dat ik mij meer geliefd voel wanneer iemand de moeite doet mij met echte aandacht werkelijk te begrijpen. Werkelijk te zien. Later, toen ik er langer over nadacht, zag ik dat een goed en zorgvuldig gekozen cadeau dit aspect ook in zich draagt.
De vijf talen van liefde volgens Chapman zijn:
- lichamelijke aanraking
- positieve woorden
- tijd en aandacht
- cadeaus
- dienstbaarheid
Als deze vormen van liefde worden gegeven, zonder het verwachten van een tegenprestatie, zijn het volgens mijn allemaal cadeaus. Maar bij de term cadeaus in deze specifieke opsomming gaat het dan wel echt om een tastbaar iets.
Vervolgens herinner ik me hoe ik opgelucht was, toen ik lang geleden ontdekte dat ik voluit van iemand kon houden, terwijl de ander dat niet in dezelfde mate van mij deed. Ik wist gewoon zo goed waarom ik van iemand hield, dat hoefde niet wederkerig te zijn. Ik kon vanaf toen volkomen vrij en zonder verwachting roepen: “Ik hou van jou!”. Het gevoel van bevrijding zat ‘m hierin dat ik aanvankelijk sterk was opgevoed met het idee dat zoiets altijd wederkerig moest zijn. Voor wat hoort wat: als je al tig keer iets voor iemand gedaan hebt maar diegene doet nooit iets terug, dan moet je hiermee stoppen. Die aangeleerde overtuiging wierp ik rigoureus van mij af en toen voelde ik pas hoe ‘voor wat hoort wat’ mij beklemd had. De liefde die ik te vergeven had, werd toen ruimer, meer, groter. Omdat die onvoorwaardelijk werd.
“Een cadeau is iets wat je aan een ander geeft, tastbaar dan wel ontastbaar, met de intentie de ander blij te maken, te verrassen of je liefde aan hem/haar/het te tonen, waarbij je niets terug verwacht”
Als het woordenboek (het mijne althans!) niet uit de omschrijving van cadeau komt, dan verzin ik zelf wel iets. Ik wil in december cadeautjesmaand immers wel weten wat ik eigenlijk aanricht met al dit geven 😉 Een beetje eigenwijs wellicht maar die eigenwijsheid beschouw ik als een fraai cadeau van mijn genenpakket, en dus van de natuur, in combinatie met mijn opvoeding en ervaringen (?). Of is eigenwijsheid geen cadeau, maar een bijeffect, een uitwas? Wat het ook moge zijn, en waar dan ook vandaan gekomen, dank ervoor in ieder geval!
…..en nu doemt op het nippertje de vraag in mij op: “Kun je per ongeluk een cadeau geven?” Als ik daarover met kinderen ga filosoferen, verandert waarschijnlijk alles en kan dit stukje zó de prullenbak in!
