Dochter Else (11) en ik gingen naar Wie jij dAn wel niet bent (10+), de voorstelling waarmee Annelies Appelhof dit jaar de Berrie Heesen publieksprijs won.
Annelies is theatermaker en heeft de opleiding Filosoferen met Kinderen en Jongeren gedaan. Met haar gezelschap de zAAk A, maakt ze geestige voorstellingen waarin ze filosofie en performance verbindt. Echt en nep lopen steeds door elkaar. De kijker moet wel meedenken over wat er precies gebeurt.
Op het toneel staat een roze podiumpje met twee stoelen, een tafeltje en een doos tissues. Hier gaat Prinses Amalia zo meteen geïnterviewd worden. Op een scherm zien we een Instagrampagina. Onder een emoji met een kroon wordt onder de titel: Wie ben ik? de Landelijke Theatertour van de Prinses van Oranje aangekondigd.
De interviewer is Sosha Duysker, presentator van o.a. Het Klokhuis. Ze vertelt dat wij straks ook vragen aan de prinses mogen stellen. Op het scherm laat ze zien
hoe ze eerder voor Klokhuis een vraag aan de koning heeft gesteld. Een hoogtepunt in haar carrière!
Hoe het precies verder gaat kan ik niet vertellen want de voorstelling is in 2022 weer te zien en van Else mogen we niet spoilen. “Want ik dacht echt dat het echt was, en dat was juist leuk!”
Alles in de voorstelling draait om de vraag van Amalia: kan je kiezen wie je bent? Om de prinses te kunnen antwoorden roept de interviewer steeds de hulp van het publiek in. Zo ontstaan momenten van samen denken. De spelers vragen dingen als “Ben je meer wat je doet, of meer wat je denkt?” Als vanzelf wisselen ze na de korte filosofische gesprekjes steeds weer naar het verhaal.
Else: “Het was een beetje filosofisch want ze gingen de hele tijd over de vraag door met weer nieuwe vragen. Kinderen in het publiek konden ook antwoord geven en dat was fijn, want je kon dus zelf meedoen. Maar het was niet alleen maar filosofisch, het was ook grappig en er gebeurde veel. Ze stonden niet alleen te vertellen. Er was ook actie. Bijvoorbeeld een soort achtervolging want ze kregen ruzie omdat er geen echt antwoord op de vraag was. Dat was niet erg, tenminste voor mij niet, misschien voor Amalia wel.”
Het meedenken, dat Else fijn vond, zorgt voor een grote betrokkenheid van de kinderen. Bij een vraag geven ze graag antwoord, maar ook als de vragen voor hun ogen ontstaan door wat er gebeurt, zie je ze denken.
Bijvoorbeeld als de presentatrice eerst trots zegt dat zij er voor heeft gekozen om een aardig iemand te zijn, om daarna opeens de beveiliger een bloedneus te stompen. Zij is overtuigd van de mogelijkheid te kunnen kiezen wie je bent en daarom geïrriteerd door zijn opvatting: je bent wie je bent, helaas pindakaas!
Ze zijn het niet met elkaar eens, er is een conflict. Dat zet aan het denken want hoe zit dat precies als iemand stompt, terwijl ze zegt dat ze aardig is?
Toneel en filosofisch gesprek bestaan, zou je kunnen zeggen, bij de gratie van conflict. Niet in de zin van ruzie, maar in de zin van ‘tegenkracht’. Een personage wil iets maar dat wordt tegengewerkt. Iemand vindt iets en een ander brengt daar iets tegenin. Die tegenkracht veroorzaakt vertraging. Dat maakt het spannend en er ontstaat tijd om te denken. Wat vind ik er zelf van en waarom?
Het lukt Annelies Appelhof niet alleen om het publiek mee te laten denken over de vragen die letterlijk gesteld worden, maar ook om vragen in ons hoofd te laten opkomen door wat er op het toneel gebeurt. Wat zou jij je afvragen als een van de personages zegt dat ze zich een prinses voelt nu ze de “Ibiza stijl” jurk aan heeft die we de prinses op Instagram zagen dragen? En wat als er daarna ook nog een glanzend roze tule jurk uit de lucht komt zakken? Waarom hebben de Nederlandse prinsessen eigenlijk nooit een echte prinsessenjurk aan? dacht ik op dat moment.
Wie jij dAn wel niet bent is opnieuw te zien in 2022 en de nieuwe voorstelling Chef KAnin – LAAt zich niet kisten (6+ / 9+) gaat in oktober in première. Zie voor de tijd en plaats: https://dezaaka.nl
